Hạch toán điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ sau quyết toán

Hạch toán điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ sau quyết toán là vấn đề kế toán quan trọng mà nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp phải khi thực hiện đối chiếu, thanh tra thuế hoặc phát hiện sai sót trong kê khai. Theo quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 78/2014/TT-BTC, việc điều chỉnh này ảnh hưởng trực tiếp đến số thuế phải nộp và báo cáo tài chính doanh nghiệp. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết quy trình, bút toán kế toán chuẩn xác và những lưu ý thực tế giúp kế toán viên xử lý đúng quy định pháp luật hiện hành.

Nguyên nhân và khái niệm điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ

Thuế GTGT được khấu trừ và điều chỉnh giảm là gì?

Thuế GTGT được khấu trừ là số thuế đầu vào mà doanh nghiệp được trừ vào thuế đầu ra khi mua hàng hóa, dịch vụ phục vụ sản xuất kinh doanh. Điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ xảy ra khi doanh nghiệp phát hiện đã kê khai số thuế đầu vào cao hơn thực tế hoặc không đủ điều kiện khấu trừ theo quy định.

Các nguyên nhân phổ biến cần điều chỉnh giảm

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ bao gồm:

+ Hóa đơn đầu vào không hợp lệ hoặc thiếu thông tin bắt buộc theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP

+ Hàng hóa, dịch vụ mua vào không phục vụ trực tiếp cho sản xuất kinh doanh chịu thuế

+ Kê khai nhầm lẫn tỷ lệ phân bổ thuế đầu vào giữa hoạt động chịu thuế và không chịu thuế

+ Phát hiện sai sót sau kiểm tra nội bộ hoặc thanh tra thuế từ cơ quan thuế

Tìm hiểu thêm: Hạch toán điều chỉnh tăng thuế GTGT được khấu trừ sau quyết

toán

Quy trình và cách hạch toán điều chỉnh giảm thuế GTGT sau quyết toán

Quy trình thực hiện điều chỉnh kê khai bổ sung

Khi phát hiện cần điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau theo quy định pháp luật. Đầu tiên, xác định chính xác số thuế cần điều chỉnh và nguyên nhân cụ thể. Tiếp theo, lập tờ khai điều chỉnh bổ sung theo mẫu 01/GTGT hoặc 04/GTGT tùy phương pháp tính thuế.

Nộp hồ sơ điều chỉnh cho cơ quan thuế trong thời hạn quy định, đồng thời thực hiện điều chỉnh sổ sách kế toán. Nếu phát sinh tiền chậm nộp, doanh nghiệp phải tính và nộp đầy đủ theo quy định tại Luật Quản lý Thuế.

Bút toán kế toán điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ

Khi điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ, số thuế đã kê khai khấu trừ cao hơn thực tế phải được hoàn nhập vào chi phí hoặc giá trị tài sản. Bút toán phụ thuộc vào mục đích sử dụng ban đầu của hàng hóa, dịch vụ:

Trường hợp 1: Hàng hóa đã tiêu thụ, dịch vụ đã sử dụng

Nợ TK 811 – Chi phí khác (hoặc TK 642 – Chi phí quản lý doanh nghiệp)

Có TK 1331 – Thuế GTGT được khấu trừ

Trường hợp 2: Tài sản cố định đang sử dụng

Nợ TK 811 – Chi phí khác

Có TK 1331 – Thuế GTGT được khấu trừ

Trường hợp 3: Hàng tồn kho chưa xuất dùng

Nợ TK 156 – Hàng hóa (hoặc TK 152, 153)

Có TK 1331 – Thuế GTGT được khấu trừ

Ví dụ minh họa cụ thể

Công ty A phát hiện hóa đơn mua văn phòng phẩm trị giá 10 triệu đồng, thuế GTGT 1 triệu đồng đã được khấu trừ nhưng thực tế không hợp lệ vì thiếu chữ ký người bán. Kế toán thực hiện điều chỉnh bằng bút toán:

Nợ TK 642: 1.000.000 đồng

Có TK 1331: 1.000.000 đồng

Đồng thời, công ty nộp tờ khai bổ sung và thanh toán tiền thuế thiếu cùng tiền chậm nộp nếu có.

Ảnh hưởng và xử lý sau điều chỉnh giảm thuế GTGT

Tác động đến báo cáo tài chính và kết quả kinh doanh

Điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ làm tăng chi phí hoặc giá trị tài sản, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh. Nếu ghi nhận vào chi phí, lợi nhuận trước thuế sẽ giảm tương ứng. Nếu điều chỉnh vào giá trị tài sản, cơ sở tính khấu hao hoặc giá vốn hàng bán sẽ tăng lên.

Cách phản ánh trên sổ sách và báo cáo thuế

Sau khi thực hiện bút toán điều chỉnh, kế toán phải cập nhật đầy đủ vào sổ cái TK 1331, sổ chi tiết thuế GTGT đầu vào và các chứng từ liên quan. Trong báo cáo thuế GTGT kỳ điều chỉnh, số thuế giảm được ghi vào chỉ tiêu điều chỉnh giảm thuế đầu vào. Đồng thời, phải đối chiếu với tờ khai bổ sung đã nộp cho cơ quan thuế để đảm bảo tính nhất quán.

Sai lầm thường gặp cần tránh

Nhiều doanh nghiệp SME mắc sai lầm khi không lập tờ khai bổ sung mà chỉ ghi sổ kế toán, dẫn đến bị phạt khi thanh tra. Một số trường hợp ghi nhầm tài khoản hoặc không tính tiền chậm nộp đầy đủ. Để tránh rủi ro, kế toán cần nắm vững quy định tại Thông tư 200 và thường xuyên đối chiếu dữ liệu với cơ quan thuế qua hệ thống điện tử.

Câu hỏi thường gặp về điều chỉnh giảm thuế GTGT sau quyết toán

Điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ là gì?

Là việc giảm số thuế GTGT đầu vào đã kê khai khấu trừ trong kỳ trước khi phát hiện không đủ điều kiện khấu trừ hoặc kê khai sai theo quy định pháp luật thuế.

Khi nào cần điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ?

Cần điều chỉnh khi hóa đơn không hợp lệ, hàng hóa dịch vụ không phục vụ sản xuất kinh doanh chịu thuế, kê khai nhầm tỷ lệ phân bổ hoặc theo kết luận thanh tra thuế.

Bút toán nào được sử dụng khi điều chỉnh giảm?

Bút toán chính là Nợ TK 811/642/156 và Có TK 1331 tùy theo tình trạng hàng hóa, dịch vụ đã sử dụng hay còn tồn kho.

Phải nộp phạt không khi điều chỉnh tự phát hiện?

Nếu tự phát hiện và kê khai bổ sung trước khi cơ quan thuế thanh tra, doanh nghiệp chỉ phải nộp tiền thuế thiếu và tiền chậm nộp, không bị phạt vi phạm hành chính.

Có cần thông báo cơ quan thuế khi điều chỉnh?

Có, doanh nghiệp phải nộp tờ khai bổ sung theo mẫu quy định kèm giải trình lý do điều chỉnh cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp trong thời hạn theo quy định.

Hạch toán điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ sau quyết toán là nghiệp vụ quan trọng đòi hỏi kế toán viên phải nắm vững cả quy trình và bút toán kế toán chuẩn xác theo chuẩn mực kế toán Việt Nam. Việc thực hiện đúng giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật thuế, tránh rủi ro phạt và đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh trung thực tình hình hoạt động. Kế toán cần thường xuyên rà soát hóa đơn chứng từ, cập nhật các quy định mới và phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế để xử lý kịp thời các trường hợp điều chỉnh phát sinh, góp phần nâng cao chất lượng công tác kế toán trong doanh nghiệp.

Bài viết cùng chủ đề