Giải thích Tài khoản 151 là gì và cách hạch toán đơn giản

Tài khoản 151 – Hàng hóa là tài khoản dùng để ghi nhận giá trị hàng hóa tồn kho của doanh nghiệp. Khi mua hàng, không phải lúc nào hàng hóa cũng về kho cùng lúc với hóa đơn, dẫn đến tình trạng “hàng mua đang đi đường”. Kế toán cần ghi nhận chính xác để đảm bảo báo cáo tài chính minh bạch và tuân thủ Thông tư 200/2014/TT-BTC. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách hạch toán tài khoản 151 hiệu quả cho doanh nghiệp.

Khái niệm và vai trò của tài khoản 151 trong kế toán doanh nghiệp

Định nghĩa tài khoản 151 và hàng mua đang đi đường

Tài khoản 151 “Hàng mua đang đi đường” là tài khoản kế toán dùng để phản ánh giá trị vật tư, hàng hóa, công cụ, dụng cụ (gọi chung là vật tư, hàng hóa) mà doanh nghiệp đã mua và thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, nhưng đến cuối kỳ kế toán hoặc thời điểm lập báo cáo tài chính vẫn chưa về đến kho. Hàng mua đang đi đường bao gồm các loại vật tư, hàng hóa đã thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán, đã có hóa đơn hợp lệ nhưng chưa nhập kho.

Nguyên tắc kế toán áp dụng cho tài khoản 151

Nguyên tắc quan trọng nhất khi ghi nhận vào tài khoản 151 là giá gốc. Vật tư, hàng hóa được ghi nhận theo giá mua thực tế, bao gồm chi phí mua, thuế không hoàn lại (nếu có) và các chi phí liên quan khác để đưa hàng về địa điểm và trạng thái sẵn sàng sử dụng. Điều kiện ghi nhận quyền sở hữu hàng hóa là dựa trên hợp đồng mua bán và chứng từ giao nhận, xác định rõ thời điểm rủi ro và quyền lợi đã chuyển giao cho doanh nghiệp.

Mối quan hệ giữa tài khoản 151 và các tài khoản tồn kho khác

Tài khoản 151 đóng vai trò là tài khoản trung gian, khác biệt với các tài khoản tồn kho khác như TK 152 (Nguyên vật liệu), TK 153 (Công cụ, dụng cụ), TK 156 (Hàng hóa) ở chỗ hàng hóa chưa thực sự nằm trong kho của doanh nghiệp. Vị trí của TK 151 trong hệ thống tài khoản kế toán thuộc nhóm tài sản ngắn hạn, phản ánh giá trị tài sản lưu động đang trong quá trình luân chuyển.

Tài khoản	Mô tả	Trạng thái
TK 151	Hàng hóa đã thuộc sở hữu nhưng chưa về kho	Đang trên đường vận chuyển
TK 152/156	Nguyên vật liệu/Hàng hóa đã nhập kho	Đã có mặt trong kho doanh nghiệp

Hạch toán kế toán chi tiết tài khoản 151 theo Thông tư 200/2014/TT-BTC

Cách ghi nhận các nghiệp vụ mua hàng đang đi đường

Khi doanh nghiệp nhận được hóa đơn mua vật tư, hàng hóa nhưng chưa nhận được hàng, kế toán sẽ ghi nhận:

+ Nợ TK 151 (Giá trị hàng mua chưa thuế)

+ Nợ TK 133 (Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ, nếu có)

+ Có TK 331 (Tổng giá trị phải trả nhà cung cấp)

Khi hàng hóa về nhập kho hoặc chuyển giao thẳng, kế toán kết chuyển từ TK 151 sang tài khoản tồn kho phù hợp:

+ Nợ TK 152/156 (Giá trị hàng nhập kho)

+ Có TK 151 (Giá trị hàng đã về)

Ví dụ hạch toán cụ thể các nghiệp vụ kinh tế

Giả sử Công ty A mua 100 sản phẩm với giá 100.000 VNĐ/sản phẩm (chưa VAT 10%). Ngày 25/03, Công ty A nhận được hóa đơn nhưng hàng dự kiến về ngày 01/04.

– Ngày 25/03 (nhận hóa đơn):

  Nợ TK 151: 10.000.000 VNĐ

  Nợ TK 133: 1.000.000 VNĐ

  Có TK 331: 11.000.000 VNĐ

– Ngày 01/04 (hàng về nhập kho):

  Nợ TK 156 (hoặc 152): 10.000.000 VNĐ

  Có TK 151: 10.000.000 VNĐ

Theo dõi chi tiết và quản lý tài khoản 151

Để quản lý hiệu quả, doanh nghiệp cần mở sổ chi tiết tài khoản 151 theo từng hợp đồng, nhà cung cấp, hoặc lô hàng cụ thể. Việc này giúp theo dõi nguồn gốc, số lượng, giá trị của từng mặt hàng đang đi đường. Kỹ thuật kiểm kê định kỳ và đối chiếu với chứng từ vận chuyển, biên bản giao nhận cũng rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác, kịp thời phát hiện sai sót, thất thoát hàng hóa.

Ảnh hưởng của tài khoản 151 đến báo cáo tài chính và lưu ý quan trọng trong thực tiễn

Tác động của TK 151 lên báo cáo tài chính và quyết toán thuế

Tài khoản 151 ảnh hưởng trực tiếp đến Bảng cân đối kế toán, thể hiện là một phần của hàng tồn kho trong mục “Tài sản ngắn hạn”. Việc ghi nhận chính xác giá trị hàng mua đang đi đường đảm bảo giá trị hàng tồn kho thực tế của doanh nghiệp được phản ánh đầy đủ, tránh thiếu sót tài sản. Mặc dù không trực tiếp ảnh hưởng đến Báo cáo kết quả kinh doanh, nhưng nó có thể tác động gián tiếp đến lưu chuyển tiền tệ khi thanh toán tiền mua hàng, cũng như cơ sở tính thuế GTGT đầu vào.

Những lỗi phổ biến và cách xử lý trong quản lý tài khoản 151

Một lỗi phổ biến là nhầm lẫn khi nhận hàng trước hóa đơn và ngược lại. Nếu hàng về kho nhưng hóa đơn chưa về, không được ghi nhận vào TK 151 mà chỉ ghi nhận vào sổ theo dõi ngoài bảng hoặc chờ hóa đơn để ghi nhập kho. Sai sót khác là không theo dõi chi tiết dẫn đến quản lý hàng mua đi đường quá hạn hoặc khó truy vết khi có mất mát. Cách xử lý là luôn tuân thủ nguyên tắc ghi nhận dựa trên chứng từ và thời điểm chuyển giao quyền sở hữu.

Tuân thủ Chuẩn mực kế toán và pháp luật trong ghi nhận tài khoản 151

Việc ghi nhận tài khoản 151 phải tuân thủ nghiêm ngặt theo Thông tư 200/2014/TT-BTC (hoặc Thông tư 133/2016/TT-BTC cho SME siêu nhỏ) và các Chuẩn mực kế toán Việt Nam về hàng tồn kho. Kế toán cần lưu ý kiểm soát nội bộ chặt chẽ để chống gian lận, đặc biệt trong việc đánh giá và ghi nhận giá trị hàng hóa. Đảm bảo tính minh bạch, chính xác của thông tin là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và đưa ra quyết định kinh doanh hiệu quả.

FAQ – Giải đáp nhanh về tài khoản 151

Tài khoản 151 dùng để làm gì trong kế toán?

Tài khoản 151 dùng để phản ánh giá trị vật tư, hàng hóa đã mua và thuộc sở hữu của doanh nghiệp nhưng chưa nhập kho, đang trong quá trình vận chuyển hoặc chờ xử lý.

Khi nào doanh nghiệp sử dụng tài khoản 151?

Doanh nghiệp sử dụng tài khoản 151 khi đã nhận được hóa đơn mua hàng và quyền sở hữu hàng hóa đã chuyển giao nhưng hàng hóa thực tế chưa về đến kho.

Phân biệt tài khoản 151 với các tài khoản khác như thế nào?

TK 151 phản ánh hàng hóa ĐANG ĐI ĐƯỜNG, chưa nhập kho. Trong khi đó, TK 152 (nguyên vật liệu), TK 153 (công cụ, dụng cụ), TK 156 (hàng hóa) phản ánh hàng hóa ĐÃ NHẬP KHO, sẵn sàng cho sản xuất hoặc bán.

Có thể hạch toán tài khoản 151 khi chưa nhận hóa đơn không?

Không, không thể hạch toán vào tài khoản 151 khi chưa nhận hóa đơn. Việc ghi nhận phải dựa trên chứng từ hợp lệ như hóa đơn và chứng từ chứng minh quyền sở hữu đã chuyển giao.

Hiểu rõ và hạch toán chính xác tài khoản 151 là rất quan trọng đối với kế toán viên, đặc biệt tại các doanh nghiệp SMEs. Việc này giúp đảm bảo báo cáo tài chính chính xác, tuân thủ Thông tư 200/2014/TT-BTC, đồng thời quản lý hiệu quả hàng mua đang đi đường, kiểm soát tồn kho, hạn chế thất thoát và hỗ trợ ra quyết định kinh doanh kịp thời. Thường xuyên rà soát quy trình và nâng cao kiến thức là cách để duy trì minh bạch và chuyên nghiệp trong công tác kế toán.

Bài viết cùng chủ đề